55 năm vết thương dân tộc
Cảm nghĩ nhân 55 năm ngày ký
Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương
Nguyễn Thị Kim Cúc
Ngày 21-07-1954
Hiệp định Giơ-ne-vơ về chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương được ký kết, kết thúc
cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp hồi đó tại các nước Việt Nam, Lào
và Campuchia.
Hơn một nửa thế kỷ đã qua, song còn biết bao nhiêu câu hỏi quên đi thì thôi,
nếu nhớ đến lại quặn đau chín khúc ruột. Hơn nữa, cho đến ngày hôm nay, không
phải bất kỳ một câu hỏi nào liên quan cũng đều tìm được câu trả lời.
Song tất cả
những câu hỏi thắt ruột nói trên chẳng thấm tháp gì so với nỗi đau đất nước bị
chia cắt kể từ cái ngày tổng tuyển cử thống nhất đất nước 20-07-1956 không bao
giờ đến! Lấy gì ước lượng, cân đong đo đếm, hay so sánh được cái giá dân tộc ta
phải trả cho sự nghiệp thống nhất đất nước hôm nay?
Hãy cùng nhau cố nén lòng, cố giữ cho cái đầu nguội lạnh để ôn nhớ lại sự kiện
21-07-1954 một cách khái quát.
Ngày nay có thể khẳng định việc ký kết Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 đối với ta là
tất yếu, vì so sánh lực lượng không cho phép làm khác được, hơn nữa cuộc chiến
tranh nào cũng phải kết thúc. Thiết nghĩ điều này là rõ ràng.
Những câu hỏi
còn lại đến nay chưa có câu trả lời cuối cùng – và có lẽ sẽ khó hay không bao
giờ có thể có câu trả lời cuối cùng – đại thể là những câu hỏi liên quan
đến vấn đề ta ký như vậy thiệt/hơn đến đâu so với thành quả kháng chiến chống
Pháp? sức ép của các nước lớn đến đâu? sự đánh đổi lợi ích giữa các nước lớn với
nhau trên cơ sở hy sinh các lợi ích của nước ta đi xa tới mức nào? nhìn nhận
con đường cách mạng của nước ta? vân... vân...
Điều chắc chắn
có thể khẳng định được là nước ta có bị sức ép của các nước lớn, có bị thiệt,
có sự đánh đổi lợi ích giữa các nước lớn với nhau trên cơ sở xâm phạm những lợi
ích của nước ta. Điều chắc chắn không kém là sức mạnh vật chất và sức mạnh trí
tuệ của ta đến đâu thì ta giành được đến nấy, trên đời này chẳng có nước nào
tặng thưởng hay cho không nước ta điều gì. Lịch sử không sửa chữa được,
nhưng thiết nghĩ bài học thua thiệt này dạy chúng ta nhiều bài học khác cho
hiện tại và tương lai.
- Hiệp nghị Giơ-ne-vơ 1954 có phải là nguyên nhân chia
cắt đất nước ta không?
- Không phải vậy.
Có lẽ đúng hơn
là Hiệp định này đánh dấu hay mở đầu quá trình chia cắt đất nước. Còn nguyên
nhân đích thực chia cắt đất nước là mưu toan và những nỗ lực thuộc chiến lược
toàn cầu của Mỹ nhằm đẩy lùi chủ nghĩa cộng sản, đã được triển khai từ năm 1950
– lúc đầu dưới dạng tiếp sức cho cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp với ý đồ
sẵn sàng thay thế Pháp. Khi ký Hiệp định này thì Mỹ nắm lấy cơ hội thay thế
Pháp hoàn toàn và chính thức tạo dựng sự có mặt của mình ở Miền Nam Việt Nam.
Chính vì lý do này, Mỹ cho rằng không bị Hiệp nghị Giơ-ne-vơ ràng buộc vì không
tham gia ký kết, đồng thời Mỹ ủng hộ chính quyền Bảo Đại và sau đó là chính
quyền Sài Gòn bác bỏ tổng tuyển cử 20-07-1956. Ngày 1-1-1955 Mỹ cử nhóm cố vấn
quân sự đầu tiên (MAAG) vào Sài Gòn.
Ngay sau khi
kết thúc 300 ngày tập kết (chính quyền và quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa tập trung về miền Bắc; Chính quyền và quân đội khối Liên hiệp Pháp[1] tập trung về
miền Nam) cuộc đàn áp diệt cộng của chính quyền Sài Gòn bắt đầu và ngày càng
đẫm máu, sự có mặt về quân sự của Mỹ ngày càng leo thang. Tháng 5-1961 Mỹ đưa
400 huấn luyện viên quân sự đầu tiên, gọi là “lính mũ nồi xanh” vào miền Nam,
đến cuối năm quân số của Mỹ đã lên tới 20.000. Ngày 02-08-1964 Mỹ tự gây ra sự
kiện chiến hạm Maddox tại Vịnh Bắc Bộ để mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược Việt
Nam ra cả nước (tấn công miền Bắc bằng không quân). Năm 1968 cuộc chiến tranh này
lên tới cao điểm, với sự tham chiến của 536.000 quân Mỹ, ngoài ra có sự tham
gia của binh lính các nước Úc, New Zealand, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan.
Như vậy, cuộc
chiến tranh xâm lược của Mỹ được khởi đầu bằng cuộc chiến tranh trên chiến
tuyến Bắc – Nam, giữa cộng sản và chống cộng đối kháng nhau quyết liệt. Cuộc
chiến tranh trong lòng dân tộc này đã xuyên xuốt, trở thành một bộ phận hữu cơ
của cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ, kéo dài tới ngày 30-04-1975 khi giải
phóng được Sài Gòn và hoàn thành việc thống nhất đất nước.
Bối cảnh lịch
sử quốc tế còn tạo ra trong lòng cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam chống
Mỹ xâm lược cuộc đụng đầu trực tiếp giữa phe xã hội chủ nghĩa và chủ nghĩa đế
quốc với tất cả những rối rắm vô cùng phức tạp của nó. Và tất cả những yếu tố
này đã làm cho cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống Mỹ xâm lược, giải phóng
miền Nam thống nhất đất nước trở thành cao điểm nóng bỏng nhất suốt thời kỳ
chiến tranh lạnh (1945 – 1991).
Chính các yếu
tố vừa nêu trên là nguyên nhân dẫn đến sự chia cắt đất nước và khiến cho quá
trình đấu tranh thống nhất đất nước của dân tộc ta kéo dài 21 năm, bắt đầu từ
Hiệp nghị Giơ-ne-vơ 1954, với biết bao nhiêu máu và nước mắt khôn kể xiết.
Ai dám nói
ngày nay vết thương đất nước chia cắt đã hoàn toàn được hàn gắn? Ai dám
nói sau 34 năm thống nhất đất nước mọi hậu quả của thời kỳ đất nước bị chia cắt
đã được khắc phục? Ai dám nói đoàn kết, hòa hợp, hòa giải dân tộc ở nước ta bây
giờ không thành vấn đề nữa? Còn những gì đang cản trở tiếp tục đẩy mạnh quá
trình hòa hợp, hòa giải dân tộc?..
Còn rất nhiều
câu hỏi chưa có câu trả lời, hầu như toàn là những câu hỏi vỡ đầu.
Song tất cả có
lẽ chỉ làm tấy lên gay gắt hơn những câu hỏi của hôm nay:
- Làm gì? Làm thế nào để mọi vết
thương của thời kỳ lịch sử đầy máu và nước mắt này của dân tộc sớm hàn gắn hoàn
toàn và vĩnh viễn không tái diễn?
- Làm gì? Làm thế nào để lấy lại
quãng thời gian lịch sử bị đánh mất này để đất nước ta sớm ra khỏi sự tụt hậu
hôm nay so với bàn dân thiên hạ? - nhất là ngay bây giờ nguy cơ tụt hậu
mới, nguy cơ bị lấn át lại đang lù lù thách thức nước ta một lần nữa!
- Vân vân...
Trong khi tìm
những câu trả lời, xin đừng quên một trong những bài học khác, có lẽ là bài học
quan trọng nhất rất đáng rút ra từ Hiệp nghị Giơ-ne-vơ 1954, đó là: Phải
hiểu rõ thế giới chúng ta đang sống, sức mạnh vật chất và sức mạnh trí tuệ của
ta đến đâu thì thành quả giành được đến đấy. Trong thời đại ngày nay
sức mạnh ấy bắt nguồn từ dân chủ và sáng tạo. Thực tế những thành công đạt được
trong 23 năm đổi mới chứng minh điều này. Mặt khác, những thất bại vấp phải
trong 23 năm đổi mới hầu như đều có nguyên do từ thiếu vắng dân chủ và sáng
tạo.
Cam chịu tiếp
tục tụt hậu và bị lấn át, hay hiểu rõ thế giới chúng ta đang sống, quyết tìm đường
nhân lên sức mạnh vật chất và sức mạnh trí tuệ dân tộc ta đang có trong tay? –
đó là câu hỏi mỗi người Việt Nam có lương tri hôm nay, không phân biệt trong
nước hay ngoài nước, không phân biệt địa vị xã hội, phải trả lời trước chính
mình và trước đất nước./.
Thiên Cầm,
ngày 18-07-2009
[1] “Khối Liên
hiệp Pháp” là một trong các bên ký Hiệp định Giơ-ne-vơ, bao gồm (1) Pháp và
(2)chính quyền Việt Nam do Pháp dựng lên, thời đó ta gọi là chính quyền bù
nhìn.
